Illegale geneesmiddelen: het FAGG in de strijd tegen farmaceutische criminaliteit

Vervalste geneesmiddelen en andere illegale geneesmiddelen vormen een belangrijk fenomeen dat ook de laatste jaren enorm blijft toenemen. Deze problematiek vormt niet alleen een risico om economische redenen maar ook door het gevaar voor de volksgezondheid. Daarnaast is ook de verkoop van illegale geneesmiddelen via internet de afgelopen jaren explosief gegroeid wat ervoor zorgt dat het probleem uitermate moeilijk beheersbaar is.

Bart Ceyssens van de Speciale Onderzoekseenheid getuigt over de problematiek: “Het is moeilijk om de omvang van dit fenomeen exact weer te geven in cijfers. Toch merken we dat de Speciale Onderzoekseenheid, die strijdt tegen illegale farmaceutische praktijken, de laatste jaren vaker aan grote onderzoeksdossiers werkt. Dat duidt dus op een uitbreiding van de problematiek. Tijdens de coronacrisis kregen we ook te maken met een nieuw fenomeen: vervalste geneesmiddelen tegen COVID-19. Ook niet-conforme antibiotica zijn de laatste jaren in opmars. Bij controles naar antibiotica hanteert de Speciale Onderzoekseenheid altijd een nultolerantie. Antibioticaresistentie is namelijk een acuut en ernstig probleem met grote gevolgen voor de volksgezondheid.”

Vervalste of andere illegale geneesmiddelen: wat is het verschil?

Vervalste geneesmiddelen zijn een perfectie kopie van de authentieke versie, maar omdat ze zonder vergunning, illegaal dus, in de distributieketen terechtkomen, weten we niet waar of hoe ze zijn vervaardigd.

Andere illegale geneesmiddelen kunnen het werkzame bestanddeel van het geneesmiddel niet of in een verkeerde dosis bevatten en de stoffen die eraan zijn toegevoegd, kunnen schadelijk of zelfs dodelijk zijn. Het gaat meestal om distributie van niet-vergunde geneesmiddelen, geneesmiddelen die als voedingssupplementen worden voorgesteld, misbruik van diergeneesmiddelen, humane en veterinaire doping en internetfraude. Zowel vervalste als andere illegale geneesmiddelen vallen onder de farmaceutische criminaliteit, ze zijn een inbreuk op de geneesmiddelenwetgeving en vormen een potentieel gevaar voor de volksgezondheid.

De Speciale Onderzoekseenheid in actie

Eén van de speerpunten voor de aanpak van farmaceutische criminaliteit is de optimale samenwerking tussen het FAGG en andere spelers zoals de politie, douane, justitie, nationaal, Europees en zelfs wereldwijd. De inspecteurs van de Speciale Onderzoekseenheid nemen elk jaar deel aan verschillende internationale acties in de strijd tegen illegale geneesmiddelen en gezondheidsproducten.

Een paar cijfers van 2022

  • 521 afgeronde onderzoekdossiers over illegale geneesmiddelen
  • 22 onderzoeken over illegale gezondheidsproducten
  • 186 dossiers van bijstand aan politie en parketten
  • 2 138 geblokkeerde postpakketten afkomstig van buiten de Europese Economische Ruimte naar een Belgische bestemmeling
Hans Van der Meersch

Hans Van der Meersch

“Zo nam het FAGG in 2022 deel aan de Shield-actie van Europol,” vertelt Hans Van der Meersch, “gedurende zes maanden werkten onze inspecteurs samen met de douane om postpakketten te controleren op illegale geneesmiddelen en gezondheidsproducten. In totaal werden 145 054 illegale producten in beslag genomen. Deze actie toont aan dat niet enkel drugs, maar ook andere gevaarlijke producten relatief gemakkelijk kunnen worden besteld en aan huis kunnen worden geleverd.

Daarnaast werden verschillende routineacties opnieuw opgestart die tijdens de coronacrisis tijdelijk niet konden worden uitgevoerd. In oktober 2022 werden er in Brussel zeven erotheken gecontroleerd op de aanwezigheid van illegale geneesmiddelen. Tijdens de controleactie werden meer dan 9 000 illegale geneesmiddelen in beslag genomen met een geschatte waarde van 126 000 euro.”

Baat het niet dan schaadt het niet

Maar wie koopt die illegale geneesmiddelen? “Vaak zijn het mensen met een onderliggend gezondheidsprobleem die van hun arts geen medisch voorschrift krijgen voor een specifiek geneesmiddel,” verklaart Hans Van der Meersch, “deze mensen gaan in het illegale circuit op zoek naar alternatieven die mogelijks worden geadverteerd als plantaardig.” Wat ze niet weten is dat deze producten werkzame bestanddelen zoals sildenafil of tadalafil bevatten, erectiestimulerende bestanddelen die gevaarlijk kunnen zijn voor mensen met onderliggende gezondheidsproblemen. Deze bestanddelen worden ook vaak niet (letterlijk) op de verpakking vermeld.

Illegale geneesmiddelen

Een ander risico bij het gebruik van illegale geneesmiddelen is onder- of overdosering. Driekwart van de illegale geneesmiddelen bevat namelijk een verkeerde dosering. Dat kan gaan van kleine afwijkingen van tien procent tot grote afwijkingen van veertig procent. Wanneer de gebruiker een te hoge dosis van een bepaald product binnenkrijgt, kan dat tot gevaarlijke situaties leiden. Ook blijkt dat bijna alle illegale geneesmiddelen besmet zijn met gevaarlijke bacteriën en schimmels omdat ze zijn vervaardigd in omstandigheden waar totaal geen hygiënische normen gelden. Illegale geneesmiddelen vormen dus een groot gevaar.

Sommige illegale producten zijn bovendien pure kwakzalverij. Ze worden als wondermiddelen voorgesteld, soms zelfs als dé oplossing voor ernstige ziekten hoewel deze in werkelijkheid niet de toegeschreven therapeutische waarde hebben en de patiënten kunnen afhouden van de behandeling die ze werkelijk nodig hebben.

Lifestylegeneesmiddelen in opmars

Volgens Bart Ceyssens ziet de Speciale Onderzoekseenheid een duidelijke trend: “Zeventig procent van alle geneesmiddelen die in beslag worden genomen, zijn lifestylegeneesmiddelen. Dat kan gaan van erectiestimulerende middelen, tot doping, vermageringsmiddelen, slaapmiddelen, antidepressiva en cognitief stimulerende middelen zoals rilatine.”

Bart Ceyssens

Bart Ceyssens

Vooral vermageringsproducten zijn de laatste jaren in opmars. Ze bevatten bijna altijd sibutramine, een geneesmiddel tegen obesitas en overgewicht, dat verboden is in Europa om veiligheidsredenen. De producten worden verkocht onder de vorm van thee, koffie, choco, confituur, honing om te vermageren. De aanwezigheid van sibutramine of gelijkaardige bestanddelen wordt meestal niet letterlijk op de verpakking vermeld. Zonder het te weten, neemt de gebruiker dit product in. Deze producten bevatten ook geen bijsluiter of aanwijzingen. Het risico op overdosering is dus groot.

Deze fenomenen bewijzen dat de strijd tegen farmaceutische criminaliteit een specifieke aanpak vereist over de grenzen heen. Door het complexe karakter heeft het FAGG naast een repressieve aanpak ook de belangrijke taak om patiënten en het grote publiek te sensibiliseren om geneesmiddelen op een veilige en adequate manier aan te kopen en te gebruiken. Want spelen met uw gezondheid, is dat het allemaal waard?

Onze FAGG-experten

Bart Ceyssens en Hans Van der Meersch zijn inspecteurs binnen de Speciale Onderzoekseenheid van het FAGG. De medewerkers van deze eenheid houden zich bezig met geneesmiddelen die zich buiten de legale keten bevinden. De Speciale Onderzoekseenheid voert regelmatig controles of onderzoeken uit in samenwerking met parketten, politie en douane. Ook op internationaal vlak neemt de eenheid deel aan jaarlijks terugkerende acties en vergaderingen over illegale geneesmiddelen.

FAGG logo

FAGG logo

Share via
Copy link
Powered by Social Snap